GIỚI THIỆU MỘT SỐ GIỐNG CHÓ

I. NGUỒN GỐC CỦA LOÀI CHÓ

Loài chó được con người thuần hóa từ rất sớm và được nuôi rộng rãi ở khắp các quốc gia trên thế giới. Chó nhà là họ hàng của chó sói, đã từng sống hoang dã ở khắp Châu Âu, Châu Á và Bắc Mỹ. Không một ai biết con người đã sống với chó từ khi nào, có lẽ con người đã sống với chó ít nhất cũng 10.000 năm.

Những người Ai Cập đã biết chăn nuôi chó từ rất lâu đời. Chó được nuôi làm thủ cảnh nhưng cũng có khi trở thành người bạn, người giúp đỡ công việc cho con người như: chó chân cửu, chó đi săn, chó canh giữ nhà và trang trại.

Ngày nay, chó còn làm được huấn luyện làm rất nhiều công việc khác như: chó dẫn đường cho người mù, chó cảnh bảo cho người điếc những âm thanh thông thường trong gia đình (như tiếng điện thoại, tiếng chuông cửa), chó mang đồ đạc cho những người khuyết tật. Đặc điểm quan trọng nhất giúp loài chó có thể làm được những công việc này đó là lòng trung thành.

Dựa trên những thành tựu nghiên cứu về cổ sinh vật học và di truyền học, các nhà khoa học đã xác định được tổ tiên của loài chó nhà hiện nay là một số loài chó sói sống hoang dã ở các vùng sinh thái khác nhau trên thế giới. Cách đây khoảng 15.000 năm con người đã thuần hoá với mục đích phục vụ cho việc săn bắt, sau đó là giữ nhà và làm bạn với con người.

Trung tâm thuần hoá chó cổ nhất thế giới có lẽ là vùng Đông Nam Á, sau đó chó được du nhập vào châu Úc khắp Phương Đông và đến châu Mỹ.

Ở Việt Nam, theo các nhà khảo cổ học, chó được nuôi từ thời kỳ đồ đá mới, khoảng 3.000 4.000 năm trước Công Nguyên (cách đây 5- 6 nghìn năm). Tập hợp những giống chó nhà được nuôi hiện nay trên thế giới có khoảng 400 giống, được gọi là loài chó nhà (Canis familiars), thuộc họ chó (Canidae), bộ ăn thịt (Carnivora), lớp động vật có vú (Mammalia).

II. MỘT SỐ GIỐNG CHÓ ĐỊA PHƯƠNG VÀ CHÓ NHẬP NỘI

Hiện tại ở Việt Nam đang tồn tại một số giống chó địa phương và chó nhập nội như sau:

1. Giống chó địa phương

–Giống chó Vàng:đây là giống chó nuôi phổ biến nhất có tầm vóc trung bình, cao 50 – 55cm, nặng 12 – 15kg, là giống chó săn được nuôi để giữ nhà, săn thú và làm thực phẩm.

–Giống chó H’mông:sống ở miền núi cao, được dùng – để giữ nhà và săn thú, có tầm vóc lớn hơn chó Vàng, chiều cao 55 – 60cm, nặng 18 – 20kg. Hình dưới đây là giống chó H’mông lông dài.

–Giống chó Lào:thường thấy ở vùng trung du và miền núi, – lông xù, màu hung, có 2 vệt trắng trên mí mắt, có tầm vóc lớn hơn chó H’Mông, cao 60 – 65cm, nặng 18 – 25kg.

–Giống chó Phú Quốc:lông màu nâu xám, bụng thon, trên – lưng lông mọc thành khoáy, hay lật theo kiểu rẽ ngôi, hoặc lông vàng xám, có các đường kẻ nhạt chạy dọc thân, tầm vóc tương tự chỗ Lào, chó cao 60 – 65cm, nặng 20-25kg.
Chó Phú Quốc được xếp vào loại chó quý ở Việt Nam, nó rất trung thành và biết quan tâm đến chủ khi chủ ốm.

2. Giống chó nhập nội

–Giống chó Béc giê Đức (German Shepherd)
Là giống chó có nguồn gốc từ Đức, trước kia dùng vào việc chăn nuôi cừu. Béc giê Đức có sức khỏe, thông minh, lanh lợi, hình dáng tao nhã, đôi tai dài trên chiếc đầu rất linh hoạt, bốn chân chắc khỏe, nhanh nhẹn. Lông màu đen nâu, đen vàng, đen xám,…Thân hình cao vừa phải 57 – 62cm, con cái thấp hơn một chút, nặng 35 – 40kg. Ngoài tên German Shepherd, Béc giê Đức còn được gọi với các tên khác: Alsatian, Deutsche, Sheer Hund. Trong chiến tranh thế giới thứ I, 48.000 chó Béc giê Đức đã tham gia chiến đấu cùng quân đội Đức.
Ở nước ta, chó Béc giê Đức được dùng vào nhiều công việc nghiệp vụ trong ngành: cảnh sát, hải quan, quân đội, cứu trợ, cửu thương.,.. Những công việc bình thường như bảo vệ nhà, trông coi hàng hoá, con người,… Béc giê Đức có khả năng hoàn thành vượt bậc.
Béc giê Đức thật xứng đáng đứng vào hàng ngũ những giống chó nổi tiếng nhất thế giới.

–Giống chó Ngao Đức (Harleguir Great Dane)
Là giống chó có nguồn từ Đức, hiền lành, thân hình đẹp, các bộ phận cơ thể phối hợp một cách cân đối, nhịp nhàng, bốn chân cao, đôi mắt to và sáng trên khuôn mặt có vài nếp nhân, đội tại to rủ xuống hai bên, mép trên kéo dài che kín hàm dưới. Với chiều cao tối đa có thể tới 1m (trung bình 76 – 81cm), khối lượng từ 45 – 55kg. giống chó này luôn tạo được dáng vẻ uy phong và ngày càng chiếm được thiện cảm của những người yêu thích nó.

–Giống chó Ngao Ý (Neapolitan Mastiff)
Neapolitan Mastiff có bề ngoài hung dữ. Đầu to và nhiều nếp nhăn lớn đến tận cổ. Lông ngắn dày có màu đen, xám hoặc nâu vàng, đôi khi có màu trắng ở bàn chân. Mắt có màu phù hợp với màu lông. Chiều cao con đực khoảng 65 – 75cm, con cái 60 – 70cm, nặng tới 70kg. Mặc dù bên ngoài trông rất hung dữ nhưng nó lại hiền lành, thân thiện, thích chơi đùa với trẻ em, dũng cảm và chịu được khó khăn. Trong chiến tranh giống chó này được dùng để đánh nhau, truy bắt tội phạm và làm bảo vệ. Hiện nay nó được huấn luyện để bảo vệ người và tài sản.

–Giống chó Rottweiler
Rottweiler được mang tên một thị trấn miền nam nước Đức, nơi phát hiện ra giống chó này. Đây là giống chó có thể phục vụ những công việc đặc biệt, nó có tính cách mạnh mẽ, có bộ lông hấp dẫn và có tính di truyền tốt. Đặc điểm nổi bật của giống chó này là tầm vóc lớn, có hình dáng cân đối và vững chắc. Cao 58 – 68cm, nặng từ 42 – 50kg. Đầu của nó có dạng hình cầu, khoảng cách giữa hai tai lớn, mồm to bè. Mắt có màu nâu đen rất linh hoạt, có đốm vàng ở gò má trên mắt, mõm, bốn chân.
Ngày nay Rottweiler được huấn luyện vào việc canh gác, tìm kiếm, bảo vệ, trinh sát của lực lượng cảnh sát và bộ đội biên phòng,… Ở nhiều nước giống chó này được coi như một người bạn, một chú lính canh gác, giữ nhà.

– Giống chó Doberman
Có nguồn gốc từ Đức, được nhập vào nước ta nuôi với mục đích canh gác, tìm kiếm và làm cảnh. Dobermann có tầm vóc cao trung binh 65 – 69cm, nặng 30 – 33kg, có bộ lông ngắn đen xăm gần như toàn thân, mõm, ngực và bốn chân có màu vàng sản, đầu hình nêm, mũi rộng, mắt đen, ngực nở, bụng thon, cơ cho chắc khoé. Chó thuộc loại hình thần kinh ổn định, thông minh, can đảm, lanh lợi, khéo léo và đặc biệt dễ huấn luyện.

– Giống chó xù Bắc Kinh
Chó xù Bắc Kinh có nguồn gốc từ Tây Tạng (Trung Quốc), sau đó được nuôi cải tạo ngoại hình theo yêu cầu thị hiếu làm cảnh ở Bắc Kinh lâu đời. Giống chó này có ngoại hình nhỏ, dài từ 40 – 50cm, cao 20 – 25cm, nặng 5 – 6kg. Bộ lông dài trắng lượn sóng phủ kín toàn thân, xung quanh mõm nâu hoặc đen. Đầu nhỏ, tai cụp, mũi gầy, bốn chân lông xù dài như đi ủng. Đến nay nó vẫn là giống chó cảnh được ưa chuộng.

– Giống chó Dalmatian
Giống chó này thường được gọi là bánh Pudding nhân nho khô vì bộ lông đốm của chúng. Loài chó này rất thông minh, năng động, thân hình rắn chắc, cường tráng, có sức chịu đựng rất bền bỉ, tôn trọng mệnh lệnh của chủ, thần kinh cân bằng, được sử dụng vào mục đích thể thao và đa số chúng được nuôi làm thú cưng tốt mã và tốt bụng trong gia đình. Chó có tầm vóc trung bình: cao 56 – 61cm, dài 112 – 113cm, cân nặng 32kg. Bộ lông màu trắng mịn với những đốm đen trang điểm, lúc còn chó con bộ lông trắng tuyền, khi lớn lên mới có các đốm đen, cổ dài, lưng thẳng có độ nghiêng về phía sau, chân cao thẳng, chân có khoeo giống khoeo mèo, đuôi dài. Chó đực có thể giao phối lúc 25 – 28 tháng tuổi, chó cái sinh sản khí được 20 – 22 tháng tuổi, mỗi lửa để 5 – 10 con.

– Giống chó Borzoi
Đây là giống chó săn lâu đời của nước Nga, rất trang nghiêm, thích chạy thi, dịu dàng và trấn tĩnh nhưng lại đầy năng lực. Loài chó này được nhập về Việt Nam để nuôi làm cảnh và giữ nhà, thường được gọi là chó “Ngao Xù” vì có bộ lông xù dài. Chó có tầm vóc trung bình, cao 63 – 74 cm, dài 110 – 112cm, nặng 33kg. Giống chó này dùng làm chó triển lãm thì tuyệt nhưng ít thành công ở các cuộc thi đua hay ứng xử phục tùng dù có thể huấn luyện làm chó cảnh khá dễ dàng. Bộ lông xù dài của chúng có nhiều màu khác nhau, có thể là màu trắng xen lẫn các màng nâu sẫm và vàng, có khi toàn thân màu trắng nhưng mặt có màu vàng nâu. Đầu dài thô, mõm dài nhọn, tai cụp, cổ dài, ngực nó sâu, lưng thẳng có độ nghiêng về cuối chân, chân trước cao thẳng đứng, chân sau choãi về phía sau, khoeo có hình khoeo mèo. Giống chó này chắc khỏe, dễ điều khiển, thân thiện với gia đình, trẻ em nhưng ghét người lạ.
Chó đực có thể giao phối lúc 24 – 26 tháng tuổi, chó cái có thể sinh sản lúc 18 – 20 tháng, chó cái đẻ mỗi lứa 4 -7 con.

– Giống chó Cavalier King Charles Spaniel (gọi tắt là chó Spaniel)
Giống chó này có nguồn gốc từ nước Anh, được nuôi để ẵm bế, nổi tiếng từ 400 năm nay. Đặc biệt nó có khả năng săn thú nhỏ. Chúng rất thân thiện nếu được đối xử nhẹ nhàng, thích chơi đùa và thích đi bộ thật lâu dù không cần vận động nhiều. Chó có tầm vóc nhỏ, cao 36cm, nặng 5 – 8kg, tính dịu dàng, lúc nào cũng vẫy đuôi và ít ồn ào. Bộ lông mượt mà của chúng không bao giờ cần xén tỉa mà chỉ cần chải hàng ngày để giữ cho sạch sẽ. Lông màu đen và nâu vàng, đỏ tuyền, tam thể hay đỏ pha trắng; có con lông xù dài màu nâu sẫm xen lẫn các mảng nâu nhạt ở đầu và thân, trản, quanh mom, ngực và bốn chân màu trắng. Đầu dài thô, mõm rộng, tai dài rộng và cụp, mắt to tròn, mũi phân thuỳ màu đen hoặc nâu, cổ thẳng, ngực sâu nở, bụng thon, đuôi cộc, bàn chân chụm. Chó có thân hình rắn chắc và dai sức, thần kinh cân bằng nhưng rất hung dữ và dũng cảm khi tấn công kẻ địch.
Chó đực có thể phối giống lúc 20 tháng tuổi, chó cái có thể sinh con lúc 16 tháng tuổi, chó cái đẻ mỗi lứa từ 3 – 6 con.

– Giống chó Papillon
Papillon là giống chó của Pháp, thông minh, tình cảm, thích đùa giỡn. Chó có bộ lông dài xù màu đỏ, đen hay tam thể trên nền trắng, lượn sóng màu hạt dẻ, đôi khi có màu vàng sẫm hoặc trắng sữa. Cái đuôi lông xù của nó vắt trên lưng nên người ta còn gọi nó là “Spaniel đuôi sóc”. Bộ lông dài cần được chải hàng ngày để không bị rối. Giống chó này có hình dạng rất ngộ nghĩnh: đầu to, mõm rộng và rất ngắn hầu như liền tịt với mũi, mũi rộng chia thuỳ, tai to có lông dài phủ xuống hai bên, mắt to đen hoặc nâu sẫm, bốn chân thấp lùn. Ngoài ra còn có một giống chó Papillon khác có tại cụp gọi là Phalene, Chó có tầm vóc nhỏ, thấp lùn, cao 20cm, dài 38cm, nặng 5 – 5,5kg.

– Giống chó Chihuahua
Giống chó này từ xa xưa đã được nuôi làm cảnh ở các cung đình và các gia đình quý tộc phong kiến Trung Quốc, ngày nay chó được nuôi làm cảnh ở hầu hết các nước trên thế giới.
Ở nước ta giống chó này còn được gọi “chó fox hươu” vì hình dáng của nó giống con hươu thu nhỏ hoặc còn gọi là chó bỏ túi vì chó có tầm vóc rất nhỏ, chỉ nặng 2,1 – 2,7kg, cao 16 – 20cm, dài 30cm, người ta có thể cho vào balo mang đi du lịch. Bộ lông của giống chó này màu vàng sẫm hoặc nâu nhạt nhưng tai, mõm thường có màu sẫm hơn.
Chó đực có thể phối giống khi 14 tháng tuổi, cho cái có thể sinh sản khi được 9 – 10 tháng tuổi, mỗi lứa đẻ 3 – 6 con.
Loài chó này khoẻ mạnh, mõm dài, tai dài dựng đứng, bụng thon nhỏ, chân mảnh chắc, đuôi ngắn, không thích người lạ, thậm chí tỏ ra hung dữ nên nuôi vừa làm cảnh vừa giữ nhà rất tốt.

– Giống chó Bichon Frise
Giống này được nuôi lâu đời ở Pháp, còn ở nước ta nó được nuôi làm cảnh cũng từ lâu và người ta gọi nhầm là “chó xù Nhật”, chó có tầm vóc nhỏ, cao 30cm, dài 40cm, nặng 5 kg. Bộ lông của nó xù dài thẳng hoặc lượn sóng trắng tuyền, đặc biệt lông ở tai, cổ và đuôi thường dài hơn nên trông rất quý phái. Đây là loài chó thông minh, hiền lành, yêu mến trẻ em, thích hợp nuôi ở thành thị. Đầu ngắn, mõm dài, tai cụp, cổ ngắn, ngực nở, chân thấp, đuôi cong.

– Giống chó Pekingese
Nguồn gốc từ Bắc Kinh, được nhập vào nước ta làm chó cảnh từ năm 1986. Từ thể kỷ 19 chó đã được du nhập vào châu Âu và được nuôi làm cảnh trong các gia đình quí tộc. Giống chó này có hình dạng rất ngộ nghĩnh, đầu to, mõm rộng và rất ngắn như liền tịt với mũi, tai to có lông dài phủ xuống hai bên, mắt to đen hoặc nâu sẫm, bốn chân thấp lùn. Loài chó này có bộ lông xù dài lượn sóng màu hạt dẻ, có màu vàng sẫm, hoặc trắng sữa.

– Giống chó Shih Tzu
Giống chó này có vẻ mặt dịu dàng, bộ lông dài óng ả và bản tính vui tươi. Bộ lông của chúng cần được chăm sóc nhiều, nếu không sẽ bị rối và có mùi hôi. Shih Tzu là giống chó luôn thích chơi đùa và đầy tình cảm. Bộ lông của chúng có màu rất đa dạng, nhưng nếu có một vệt trắng sáng bóng trên trán và chỏm đuôi cùng màu trắng thì sẽ được đánh giá cao. Chó Shih Tzu cần được vận động vừa phải và thích đuổi theo một quả bóng. Chúng thích chơi đùa và sẽ tham gia hết mình vào bất kỳ trò nào. Chúng có mũi ngắn, mắt to nên dễ bị thương do va chạm trầy trượt. Do đó khi nuôi giống chó này cần phải kiểm tra mắt hàng ngày.

– Giống chó Miniature Schnauzer
Giống chó này bé xíu và thích sống ngoài trời. Tuy nhiên nó cũng bằng lòng với cuộc sống trong nhà ở thành thị. Đây là một giống chó khỏe mạnh, lông thô, cứng, lông mặt dài và lông mày rậm. Giống chó này thông minh và lanh lẹ, là bạn trung thành và là thú cưng cho gia đình. Dù nhỏ con nhưng chúng đủ dẻo dai để chơi những trò tốn sức và đủ vững chãi để làm bạn tốt với người già. Giống chó này phải được cắt tỉa lông thường xuyên, lông mặt, lông mày phải được giữ sạch sẽ để khỏi hôi hám. Lông và cẳng chân phải được chải mỗi ngày. Lông của chúng đen tuyền hoặc muối tiêu, mặt pha trộn giữa các màu xám, đen và trắng.